طرحی برای استفاده از پیکره های زبانی در فرهنگ نگاری

همه زبان ها در همه سطوح زبانی، به ویژه در سطح واژگان دستخوش دگرگونی اند. بازتاب این دگرگونی ها در فرهنگ ها برای کارآمد شدن هر چه بیشتر آنها ضروری است. ثبت و ضبط دقیق و سریع واژگان، صورت های زبانی و دگرگونی های آنها به صورت جامع و تقریباً کامل میسر نمی شود، مگر آنکه پایگاه عظیمی از داده های زبانی وجود داشته باشد که درگاه درون داد آن به روی منابع زبانی روز باز باشد تا فرهنگ نگاران بتوانند با تشکیل پیکره های زبانی مورد نیاز خود به راحتی ردَ تمام تغییرات و دگرگونی ها را گرفته و در فرهنگ های خود منعکس نمایند. بر همین اساس در پژوهش حاضر بر آن شدیم تا از یک سو با اثبات ضرورت طراحی و ایجاد پیکره های زبانی برای بهره گیری از آنها در تدوین فرهنگ، فرهنگ نگاران و دست اندرکاران فرهنگ نگاری را به طراحی و استفاده از پیکره های زبانی در این حرفه ترغیب نماییم و از سوی دیگر، الگو و شیوه ای برای طراحی و ایجاد پیکره های زبانی و آماده سازی و پردازش این پیکره ها برای تدوین فرهنگ هایی متناسب با هدف و نیازی که از قبل با توجه به یک نیازسنجی دقیق قصد تدوین آنها را داشته ایم، ارائه نماییم. بنابراین، پیشینه فرهنگ نگاری به طور مفصل برای زبان انگلیسی و فرهنگ نگاری در ایران مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، پیشینه فرهنگ نگاری پیکره بنیاد برای زبان انگلیسی و سپس همین پیشینه برای زبان فارسی ارائه شد. نظریه های زبان شناسی مربوط به مطالعه زبان و واژگان بررسی شدند و نظریه یا نظریه هایی که چارچوب نظری لازم برای پژوهش را فراهم می آورد، شناسایی و برگزیده شد. همچنین سه رویکرد متفاوت در تدوین فرهنگ نیز معرفی شد و رویکرد دوم که فرهنگ نگاری پیکره بنیاد است به طور کامل توضیح داده شد. سپس چند نمونه از فرهنگ های انگلیسی و فارسی تازه انتشار یافته از نظر محتوایی تحلیل و با هم مقایسه شدند تا بر مبنای تفاوت ها و امتیازهای هر کدام و رویکردها و روش های به کار بسته شده در تدوین آنها، این رویکردها و روش ها مشخص شوند. تحلیل این فرهنگ ها و مقایسه روش های تدوین آنها مشخص کرد دو عنوان از فرهنگ های معتبر زبان انگلیسی که با استقبال فراوانی از سوی کاربران نیز مواجه شده اند، هر دو پیکره بنیاد هستند، مثلاً فرهنگ انگلیسی امروز لانگمن با بسامد گیری از پیکره زبانی خود از پُربسامدترین واژه ها برای ارائه تعاریفِ واژه ها استفاده کرده است. در مرحله بعد الگوها و روش هایی برای طراحی و ایجاد یک پیکره زبانی متوازن و چگونگی آماده سازی آن به منظور قابل استفاده شدن در فرهنگ نگاری معرفی و ارائه شد. در این مرحله چگونگی طراحی، استانداردسازی، رمزگذاری و نشانه گذاری یک پیکره زبانی به طور دقیق شرح داده شد. در پایان، یافته های پژوهش که اساساً یافته هایی نظریه بنیاد می باشند، فهرست و یک نتیجه کلی از پژوهش ارائه شده است. گردآوری پیشینه ای اجمالی و یک جا از فرهنگ نگاری به زبان انگلیسی، فرهنگ نگاری در ایران و فرهنگ نگاری پیکره بنیاد از دست آورد های قابل ذکر پژوهش است. معرفی اصطلاح شناسی فرهنگ نگاریِ پیکره بنیاد، نظریه های زبان شناسی مرتبط با این زمینه، رویکرده های عمده فرهنگ نگاری و ویژگی های برجسته و شاخص فرهنگ های معتبر و موفق انگلیسی از دیگر دستاوردهای آن است. همچنین ارائه الگو و شیوه ای برای طراحی، ایجاد و آماده سازی پیکره های زبانی مناسب فرهنگ نگاری دستاورد مهم دیگری است که به تفصیل به آن پرداخته شده است.